طرح تشکیل گروه ترجمه ـ پی‌گیری ۱.

 

روی این نقشه‌‎ی جهان گی دوبور نویسندگان موردعلاقه‎اش را نام برده است.

« ـ تو چیزی با خود نمی‌آوری.
ـ چرا می‌آورم، دست‌های خالی‌ام را.»

لویی اسکوتنر

با سپاس از همه‌ی دوستانی که با نظر تأییدآمیز از این طرح استقبال کردند، ارزیابی اولیه‌ی خودم را از پاسخ‌های دریافت‌شده با شما در میان می‌گذارم.

از حدود صد نفری که تا کنون این طرح را خوانده‌اند، همگی، به تلویح یا به تصریح، با چشم‌انداز آن موافق و خواهان همراهی اند. و این اشتیاق، در همین مقیاس محدود، نشانه‌ای از خواست و نیاز ما به تحقق چنین همکاری‌هایی است.

از آن‌جا که من این طرح را بر محور زبان فرانسوی به عنوان مبنای ترجمه به فارسی در نظر گرفته بودم، اولین جمع‌بندی از برآوردِ واکنش‌ها این است: چنین برمی‌آید که اکثریت قریب به اتفاق علاقمندانِ این طرح از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌کنند. و تعداد علاقمندان به ترجمه از زبان‌های دیگر برای من روشن نیست. این کمیت تغییری کیفی در چشم‌انداز طرح ایجاد می‌کند.
همان‌طور که گفته بودم فهرستِ منابع و متونِ مدنظر من برای ترجمه به فارسی به طور عمده فرانسوی اند. و مداخله و مشارکت من در این طرح برای گزینش، ترجمه و ویرایش نیز اساساً بر محور زبان فرانسوی است. و منابعی که از زبان‌های دیگر برای ترجمه به فارسی می‌توانم پیش‌نهاد کنم برآمده از مطالعه و مراجع کتاب‌شناختی من در همین آثار فرانسوی یا حاصل روابط من با دوستان غیرفرانسوی است.

بنابراین با توجه به تعداد بسیار محدود دوستانی که زبان مبداءشان برای ترجمه فرانسوی است، ارائه‌ی فهرستی از آثار فرانسوی برای ترجمه، به نظرم فعلاً اولویت ندارد.

با این وجود، من برای قدرشناسی از واکنش مثبت شما و ادای سهمی در پی‌گیری این طرح چند پیش‌نهاد عرضه می‌کنم:

ـ در رابطه با دوستانی که علاقمند به ترجمه‌ی آثاری از نقد رادیکال معاصر، و نیز ادبیات به طور کلی، از زبانی غیر از فرانسوی به فارسی هستند، پل ارتباط و انتقالی برقرار کنم با دوستان غیر فرانسوی‌زبانی که در همین عرصه تجربه، فعالیت و شناخت دارند، برای تهیه فهرستی از این گونه آثار به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، ایتالیایی، اسپانیایی و غیره. طبعاً در ترجمه و ویرایش بعدی چنین آثاری نقش من بسیار حاشیه‌ای و فرعی خواهد بود.
در همین زمینه، به مرور و بسته به مورد، منابعی را خود که مورد استناد قرار می‌دهم معرفی خواهم کرد.
برای نمونه در نوشته‌های اخیرم به این دو اثر اشاره کرده بودم:
به انگلیسی:
Douglas Smith, Transvaluations, Nietzsche in France, 1872-1972, Oxford, Clarendon Press, 1966
به آلمانی نیز اخیراً به کتاب‌های ویلهم رایش و آثار گونتر آندرس اشاره کردم.

ـ در رابطه با دوستان علاقمند به ترجمه‌ی آثاری از زبان فرانسوی: متأسفانه تعداد ما فعلاً آن‌قدر نیست که با ارائه‌ی فهرستی بلندبالا برنامه‌ریزی کنیم. در ارتباط با ترجمه‌ی آثار سیتواسیونیستی، طرح دیرینه‌ی من برای ترجمه و معرفی آثار مرجع این جنبش، یعنی جامعه‌ی نمایش از گی دوبور، رساله‌ی زندگی‌دانی از رائول ونه‌گم، و دو متن از مصطفی خیاطی، این بوده که در حد توان‌ام زبان و سبکی در خور برای ترجمه‌ی این آثار به فارسی عرضه کنم. در مورد رساله‌ی زندگی‌دانی، با مشورت با خود رائول ونه‌گم، ترجیح داده‌ام پیش از ارائه‌ی ترجمه‌ی این کتاب، خوانندگان فارسی‌زبان را نخست با سبک و اندیشه‌ی رائول در تداوم اخیرتر آن آشنا کنم. اکنون به نظرم شرایط برای ارائه‌ی ترجمه‌ی این اثر فراهم شده، و من بزودی ترجمه‌‌اش را عرضه خواهم کرد ( شامل متن اولیه‌ی «پیش‌پاافتادگی‌های پایه‌ای»). دو متن مصطفی خیاطی نیز، آماده‌ی انتشار اند که قبلاً در باره‌اش توضیحاتی داده‌ام.
بر این پایه، دیگر کتاب‌های گی دوبور، رائول ونه‌گم، و مقاله‌های مندرج در شماره‌های نشریه‌ی انترناسیونال سیتواسیونیست، می‌تواند یکی از عرصه‌های همکاری برای ترجمه باشد. برای مثال، متن‌های کوتاهی مانند « سیاره‌ی بیمار» از گی دوبور، یا « عصر آفرینندگان» از رائول ونه‌گم.

در همین زمینه کتاب بسیار خوبی برای شناخت بهتر جنبش سیتواسیونیستی هست نوشته‌ی پاتریک مارکولینی:
Patrick Marolini, Le mouvement situationniste, une histoire intellectuelle, éd. L’Echappée

از سوی دیگر، ترجمه‌ی آثاری از و درباره‌ی شارل فوریه، و مارکی دوساد برای من در اولویت قرار دارند. متن کتابی نوشته‌ی انی لوبرن در باره‌ی ساد را در اختیار یکی از دوستان در تهران گذاشته‌ام و برای مشارکت در ویرایش ترجمه‌اش آماده‌ام.
در زمینه‌ی آثار نیچه: پیر ابر سوفرن، بعد از کتاب زرتشت نیچه، این کار را به صورت چهار جلد دیگر همراه با ترجمه‌ی جدیدی از چنین گفت زرتشت ادامه داده است. او با این کار، به قول میشل اونفره، نه فقط این کتاب نیچه، بلکه فلسفه‌ی او را از « برای هیچ‌کس» به « برای همه‌کس» تغییر داده است. ترجمه‌ی این مجموعه‌ی پنج‌جلدی نیز از آرزوهای من است و اگر دوستانی آمادگی داشته باشند، خوشامد قلبی مرا پیشاپیش بپذیرند.

ادبیات فرانسه نیز، چه رمان و چه شعر، پُر از مراوریدهایی است که هنوز صیدِ ترجمه‌ی فارسی نشده‌اند. برای مثال کتاب‌های آلفرد ژاری، یا ویلیه دولیل آدام.

برای این‌که طعم این همکاری را در عمل بچشیم، برای نمونه می‌توانم این کار را پیش‌نهاد کنم، که اتفاقاً چون درباره‌ی خودگردانی است، می‌توان آن را به فال نیک گرفت:
هانری له‌بوری را باید به فارسی‌زبان‌ها بشناسانیم. اگر از دوستان کسانی علاقمند باشند می‌توانند معرفی‌نامه‌ی کوتاهی از او از روی این سایت تهیه کنند:
http://lionel.mesnard.free.fr/le%20site/henri-laborit.html

همراه با این معرفی، می‌توانیم فایل پی‌دی‌اف زیر را به فارسی درآوریم:

Henri Laborit

این فایل شامل متن‌هایی کوتاه و به‌خصوص نمودارهایی است که ارائه‌ی روایتِ فارسی آن‌ها از عهده‌ی من خارج است، ولی اگر دوستانی با همتِ خود این کار را انجام دهند، مطمئناً کار آگاهی‌بخشِ ماندگاری انجام داده‌اند.

در ضمن برای ترجمه‌ی متن‌های کوتاه مراجعه به این دو سایت را پیش‌نهاد می‌کنم:
برای نقدهایی در زمینه‌ی اقتصاد سیاسی:

http://www.palim-psao.fr/

برای جنبش‌های لیبرتر:

http://www.lavoiedujaguar.net/

و سرانجام برای حسن ختام این یادداشت، بی مسما نیست که به علاقمندان به ترجمه‌ی رمان، کتاب بسیار خوبی را معرفی کنم که توأمان به انگلیسی و فرانسوی نوشته شده است! کتاب معروف پیتر ایبتسن، نوشته ژرژ دوموریه، که هانری هاتاوای نیز از روی آن فیلمی به همین نام ساخته است (در یوتوپ می‌توان دید). این اثر بسیار مورد علاقه‌ی سوررئالیست‌ها بود. رائول ونه‌گم متن کوتاهی در معرفی این کتاب نوشته است. خود من در انتشار مجددِ آن توسط انتشارات « طلای دیوانگان» در فرانسه همکاری کرده‌ام. متن انگلیسیِ آن در اینترنت در دسترس است، برای تهیه چاپ اخیر فرانسوی آن نیز می‌توان به این نشانی مراجعه کرد:
http://www.lekti-ecriture.com/editeurs/Peter-Ibbetson.html

با بهترین آرزوها
ب.ص